رشد شخصیت کودک

در رشد شخصیت کودک فاکتورهای بسیاری تاثیرگذار می باشند که میزان اثرگذاری و نقش آن ها قابلیت و توانمندی کودک به فهم و استنباط این فاکتورها در رابطه و تماس آن ها با خودش وابسته است.

آموزش رشد شخصیت کودک برای والدین موضوعی است که در این مقاله آموزشی برای والدین تهیه شده است. در زیر به مطالعه و ارزیابی این فاکتورها و عوامل و نقش آن ها در رشد شخصیت کودک پرداخته می شود:

سرشت یا مزاج

مزاج یا طبع یا خلق به بیانی ویژگی ها و مشخصه های ظاهری ، جسمی و روانی می باشد که شخص با آن ها متولد می شود. سرشت یا خلق برای مادام العمر بر روی اقدامات و اعمال و رفتار شخص موثر خواهد بود و چون قسمت اصلی آن جسمی ـ زیستی می باشد در تمام عمر دچار تحولات و تغییرات فراوانی نخواهد شد. همچنین خلق یا مزاج در ارتباط با تربیت ، آموزش و محیط نیز می باشد. برخی از کارشناسان تاثیر طبع یا مزاج را فراوان تر ذکر کرده اند و عده ای هم بالعکس.

به طور کلی تاثیر تربیت ، آموزش و محیط چه زیاد باشد یا نه ، نکته قابل توجه و تامل این است که آموزش و تربیت تغییرپذیر می باشند و والدین قادرند با استفاده از شیوه های صحیح فرزندپروری و مهارت های تربیتی نقش و اثربخشی فراوانی در رشد شخصیت کودکان خود داشته باشند.

کودکان از لحاظ رشد شخصیت کودکان به سه گروه تقسیم می شوند:

ـ کودکان آسان

ـ کودکان سخت یا دشوار

ـ تلفیقی از خصوصیات کودکان آسان و دشوار

جهت بررسی و شناسایی سرشت یا مزاج کودک از خصوصیات ۹ گانه زیر بهره گرفته می شود:

• میزان فعالیت:

باید دید که سطح فعالیت کودک در چه حدی می باشد. سطح فعالیتشان عادی و نرمال است یا فعالیتشان بیش از اندازه نرمال و معمولی است و یا از حد نرمال و عادی کمتر است.

• تعادل و تناسب:

نرمال بودن فعالیت هایی مانند خوراک ، خواب و دفع. جهت بررسی بایست دید که آیا وضعیت اعمالی نظیر خواب و خوراک و دفع در کودک متعادل و قابل انتظار می باشد و یا برعکس.

• طریقه عکس العمل کودک به محرک های جدید (اشخاص ، حیوانات ، لوازم و …) :

این فاکتور اغلب میزان استرس پایه بچه ها را نمایان می سازد. جهت بررسی بایست دید که آیا به سادگی و یا میل و علاقه به چیزهای جدید نزدیک شده و با آنان ارتباط می گیرد و یا کناره گیر و دوری کننده هستند.

• سطح سازگاری اجتماعی ، راحتی و سرعت تغییر اعمال و حرکات کنونی کودک در عکس العمل به نشانه ها و تحولات محیطی:

جهت بررسی باید دید که آیا کودک به سادگی با موقعیت ، رخدادها و دگرگونی های محیطی هماهنگ می شود یا خیر هماهنگی و سازگاری او پایین می باشد. در صورت هماهنگی مطلوب پدر و مادر و شیوه های تربیتی صحیح و هماهنگ و قابل قبول می توان سازگاری محیطی کودک را افزایش داد.

• شدت و میزان بروز عکس العمل:

برخی از بچه ها در ارتباط با موقعیت ، رخداد و تحولات و ناکامی ها شدت عکس العمل بیشتری از خود بروز می دهند و برخی هم عکس العمل مدیریت شده و سنجیده ای از خود نشان می دهند.  همسان انگاری کودکان با پدر و مادر ، الگوگیری ، پرورش مهارت ها و فراگیری اجتماعی از جمله راه هایی هستند که شدت عکس العمل را در کودکان موزون می بخشند.

• آستانه واکنش یا حساسیت:

برخی از بچه ها آستانه عکس العمل ضعیف تری دارند ، شدت حساسیت بیشتری دارند و دشوارتر می توان عکس العمل قابل چشمداشت و پیش بینی نظیر یادگیری یک عمل و رفتار تازه را از آنان به دست آورد و بالعکس.

• خلق و سرشت کودک:

جهت بررسی باید دید که آیا طبع و خلق آنان افسرده ، غمگین و اهل گریه و زاری می باشند یا خوشرو و شاد هستند؟ تحریک پذیر و عجول و عصبانی اند یا صبور و آرامند؟ در این زمینه هم هماهنگی پدر و مادر و والدگری صحیح و قابل قبول آنان قادر است بر روی خلق و مزاج کودکان تاثیرگذار باشد.

• میزان توجه و تمرکز کودک:

جهت بررسی باید دید که آیا برانگیزاننده های محیطی سریعاً و به راحتی موجب عدم تمرکز و دقت کودک می شوند یا خیر. والدین می توانند با مهار و مدیریت برانگیزاننده های داخلی و خارجی و تمرین و آموزش های مناسب تمرکز و توجه کودک خود را افزایش دهند.

• میزان پافشاری :

برخی از بچه ها در اجرا و ادامه ی یک کار و فعالیت اصرار و سماجت دارند و عده ای در مواجهه با بازدارنده ها سریع مایوس و دل زده می شوند.

به جز عوامل ذکر شده ، فاکتورهای دیگری هم در رشد شخصیت کودک هستند که قادرند همچون قسمتی از خلق و مزاج مورد توجه قرار گیرند چرا که از آغاز تولد همراه کودک می باشند این فاکتورها دربرگیرنده بهره هوشی ، خلاقیت ، کنجکاوی و استعداد کودک می باشد. هر کدام از این فاکتورها و مولفه ها هم قادرند مشخصه های دیگری را تحت تاثیر قرار دهند. برای نمونه ، بهره هوشی کودک بر روی میزان سازگاری ، نحوه ایجاد ارتباط ، آنالیز و حل مسائل و … موثر است.

مرکز استعدادیابی کودکان         تست هوش کودک       پرورش هوش کودک